Als jurist is vertrouwen het sleutelwoord bij het aantrekken en behouden van cliënteel. Mensen vertrouwen dat de persoon met expertise minstens de eindverantwoordelijkheid over het advies of werk heeft genomen.

Ik wil dat het voor ons cliënteel duidelijk is hoe wij die vertrouwensband in balans houden met het streven naar modernisering van onze werking. Daarom hierbij mijn kijk op het gebruik van technologie voor juridisch werk in het algemeen, en generatieve AI specifiek, bij Jazz.legal.

Wat mij betreft liggen de grootste mogelijkheden om technologie in juridische kantoren in te zetten vooral in het stroomlijnen van de klantenervaring: het eerste contact, de creatie van offertes, de opvolging van dossiers, facturatie. Dat alles verloopt bij veel van onze collega’s spijtig genoeg nog zeer archaïsch. Wij investeren hier veel tijd en geld in, maar ons cliënteel geeft aan onze werkwijze erg te appreciëren.

Daarnaast volgen we ook steeds de markt van de databaseleveranciers op de voet. Juridische databases bestaan al langer dan vandaag. Maar de mogelijkheden om uit die data echt nuttige informatie te halen – op een efficiënte manier – breiden recent sterk uit. Ook hier zoeken we continu naar de juiste partners en tools.

Om dan uit te komen bij de huidige hype: AI. Of laten we het juister benoemen: generatieve AI en LLM’s. Ik speelde in de jaren ’90 al Gameboyspelletjes tegen AI.

In tegenstelling tot de ‘metaverse’ een technologie waar ik op middellange termijn disruptief potentieel in zie.

Juridisch werk volgt vaak een zekere logica. Een computer kan deze logica overnemen. Al is het geven van juridisch advies ook voor een groot deel het inschatten van het gedrag van mensen.

Een algoritme voelt vooralsnog niet aan dat partij X zeer eergevoelig is, geen budget heeft voor bepaalde procedures of telefonisch liet weten er eigenlijk niet zo hard om te geven. Terwijl dat zaken zijn waar je als goeie jurist rekening mee houdt in je advies.

Voor ons bij Jazz.legal is generatieve AI nu al een nuttige tool om marketingafbeeldingen mee te maken. AI-marketingtekst vermijden we liever, gezien het intussen pijnlijk duidelijk is wanneer iemand gebruik maakte van ChatGPT of Copilot.

Het is handig om het Benelux-Verdrag voor de Intellectuele Eigendom door Copilot te laten lezen en te vragen in welk artikel ook weer de vereiste van gebruik vermeld staat. Zo winnen we een paar minuten. We zouden gek zijn om het niet te gebruiken.

Wat het geven van juridisch advies betreft, zijn we nog helemaal niet overtuigd.  We testen wekelijks de stand van de technologie en hoe we die kunnen toepassen. Voorlopig krijgen we nog consequent onjuiste of onvolledige adviezen van ChatGPT 4. We trainen ook onze eigen GPT, maar ook daar missen we het houden van overzicht en praktijk- en cliëntgericht denken. Daarom zetten we deze tools nog niet in.

Conclusie: ja, wij volgen alle technologische ontwikkelingen in onze sector. En ja, wij zijn ‘bezig met AI’. Maar dat doen we op een ingetogen manier. We vermijden gimmicks, vermijden snel maar slecht advies, vermijden inhoudsloze content-voor-de-content.

Zo bewaren en bewaken we het vertrouwen van ons cliënteel.

Aalst Carnaval staat synoniem voor unieke kostuums, indrukwekkende praalwagens en een overvloed aan artistieke expressie. Maar in hoeverre zijn deze creaties beschermd door auteursrechten?

Kledingstukken en kostuums worden beschermd door auteursrechten wanneer ze een duidelijk origineel karakter hebben. Ze bestaan bijvoorbeeld opvallende kleurcombinaties, patronen of andere artistieke elementen, die verder gaan dan het functionele doel en jouw persoonlijkheid weerspiegelen.

Bij de jaarlijkse zoektocht naar de Aalsterse carnavalsaffiche worden er ook steeds unieke werken gecreëerd. Deze werken zijn eveneens beschermd door auteursrechten die je als maker vanzelf verwerft. Let wel op: wanneer je bij het ontwerpen gebruik maakt van bestaande foto’s, rusten daar ook auteursrechten op. Voor het gebruik hiervan dien je eerst toestemming te verkrijgen van de auteur.

Aalst Carnaval staat bekend om zijn humor en satire in de stoet, waarmee men terugblikt op de actualiteit van het afgelopen jaar. Volgens de burgemeester van Aalst is Aalst Carnaval “het feest van de vrije meningsuiting”. We betreden hier het grijze gebied van vrijheid van meningsuiting en auteursrechten, waarbij het vinden van een evenwicht tussen beide cruciaal is.

De vrije meningsuiting wordt vaak geuit door zelfverzonnen teksten te verwerken in bestaande muziek. Wanneer deze tekst op een bestaande melodie geplaatst wordt, kan voldaan zijn aan de wettelijke uitzondering van parodieën. Een parodie is een vorm van artistieke expressie die vaak wordt gebruikt in humor en satire.

In het Belgische en EU-recht werden specifieke regels vastgelegd met betrekking tot parodieën. Een auteur mag zich niet verzetten tegen een karikatuur of parodie, zolang er rekening gehouden wordt met zijn wettige belangen. Het moet gaan om een bestaand werk dat wordt nagebootst, maar er moeten wel duidelijke verschillen zijn met het bestaande werk, zodat er geen verwarring kan ontstaan. Er moet daarbij aan humor worden gedaan of de spot gedreven, maar dat is bij Aalst Carnaval meestal niet het probleem!

Soms rijst ook de vraag hoe het zit met het gebruik van merknamen en logo’s tijdens de stoet.

Over het algemeen geldt dat er slechts inbreuk is, wanneer het merk gebruikt wordt als merk. Namelijk: dat het gebruikt wordt om de producten van één onderneming te onderscheiden van de producten van een andere onderneming.

Een merkteken (al dan niet aangepast) gebruiken als carnavalsmop is geen dergelijk gebruik. Wanneer een logo of merknaam gebruikt wordt in de carnavalsstoet, zal er dus normaal gezien geen inbreuk zijn.

Dat ligt anders wanneer je bijvoorbeeld een Aalsterse Cluedo gaat verkopen om je groepskas te spijzen. Dan ben je wel degelijk producten op de markt aan het brengen. En in het merkenrecht geldt geen parodie-uitzondering.

Aalst Carnaval is het grootste carnavalsevenement in België. Het staat bekend om zijn creativiteit en zelfexpressie. Net daarom is het ook een vat vol intellectuele rechten.

De Europese Unie bood al lang bescherming aan traditionele landbouwproducten: voedingsmiddelen en dranken worden in de EU beschermd via het systeem van de beschermde geografische aanduidingen en beschermde oorsprongsbenamingen. Je zag het bekende label met de hoektanden waarschijnlijk al op een fles geuze of de verpakking van een Geraardsbergse mattentaart.

Deze aanduidingen waarborgen voor de koper de nauwe band tussen deze producten en de regio’s waar ze vandaan komen. Het is een bescherming van jarenlange kennis en vakmanschap die deze producten uniek maakt en een garantie biedt van lokale kwaliteit.

Na het succesverhaal van de geografische aanduidingen in de landbouwsector, wordt het label nu ook beschikbaar voor de industriële sector en lokale ambachten, waaronder textiel, juwelen, glas en porselein.

Dit werd mogelijk door de EU-Verordening 2023/2411 van 18 oktober 2023 betreffende de bescherming van geografische aanduidingen voor ambachtelijke en industriële producten.

Dit label Beschermde Geografische Aanduiding zorgt ervoor dat consumenten kunnen vertrouwen op de authenticiteit en kwaliteit van producten. Zo wil de EU traditionele productiemethoden beschermen en de culturele identiteit en economische groei van haar regio’s ondersteunen.

Belangrijk: wat wordt door de Verordening beschouwd als “ambachtelijke en industriële producten”?

Dit zijn producten die:

1.  Geheel met de hand, met hand- of digitaal gereedschap of met mechanische middelen worden vervaardigd, zolang de handmatige bijdrage een belangrijk onderdeel van het eindproduct vormt, of
2. zijn geproduceerd op gestandaardiseerde wijze, met inbegrip van serieproductie en met behulp van machines;

Opdat de naam van een ambachtelijk of industrieel product in aanmerking zou komen voor bescherming als geografische aanduiding, moet het product voldoen aan enkele vereisten:

• Het product moet zijn oorsprong hebben in een bepaalde plaats, een bepaalde streek of een bepaald land;
• een bepaalde kwaliteit of reputatie of een bepaald ander kenmerk van het product moet hoofdzakelijk aan de geografische oorsprong ervan toe te schrijven, en
• ten minste één van de productiestappen moet plaats vinden in het afgebakende geografische gebied.

Een aanvraag voor de registratie van een geografische aanduiding moet ingediend worden door een producentengroepering: een organisatie die hoofdzakelijk bestaat uit producenten die met hetzelfde product werken (tenzij maar één persoon het product produceert).

Deze producentengroepering moet een productdossier opstellen waarin onder meer wordt aangegeven om welk soort product het gaat, wat het afgebakende geografische gebied is, wat de productiemethodes zijn, etc.

Er wordt dan in een eerste fase een procedure op nationaal niveau opgestart, waarbij de autoriteiten van het land oordelen of registratie aangewezen is.

In een tweede fase gaat het EU Bureau voor de Intellectuele Eigendom een formele check doen en vervolgens het productdossier bekendmaken, waarop eventueel bezwaar mogelijk is door derde partijen.

*EU-lidstaten kunnen aangeven dat ze willen toestaan de nationale fase over te slaan.

We gaven al aan dat geregistreerde geografische aanduidingen ‘beschermd’ zullen worden, maar wat houdt deze bescherming in?

De bescherming is behoorlijk breed. Ingeschreven geografische aanduidingen worden beschermd tegen:

• elk direct of indirect commercieel gebruik van de geografische aanduiding voor producten die niet onder de registratie vallen, indien die producten vergelijkbaar zijn met de producten die onder de registratie vallen of indien het gebruik van de naam de reputatie van de beschermde geografische aanduiding uitbuit, afzwakt, verwatert of schaadt;
•  elk misbruik, elke nabootsing of voorstelling van de als geografische aanduiding beschermde naam, zelfs indien de werkelijke oorsprong van de producten of diensten is aangegeven, of indien de beschermde geografische aanduiding is vertaald of vergezeld gaat van uitdrukkingen zoals “soort”, “type”, “methode”, “op de wijze van”, “imitatie”, “smaak”, “geur” “zoals” en dergelijke;
• elke andere valse of misleidende aanduiding met betrekking tot de herkomst, de oorsprong, de aard of de wezenlijke kenmerken van het product op de binnen- of buitenverpakking, op reclamemateriaal, in documenten of informatie op online-interfaces betreffende het product, alsook het verpakken van het product in een recipiënt die een verkeerde indruk aangaande de oorsprong ervan kan wekken;
• andere praktijken die de consument kunnen misleiden aangaande de werkelijke oorsprong van het product.

Ook zal je bijvoorbeeld geen merk kunnen registreren dat ingaat tegen bovenstaande regels.

Wil je meer weten over beschermde geografische aanduidingen, of wil je verkennen of ook jouw product in aanmerking komt? Contacteer ons dan per e-mail of via ons contactformulier.

Auteursrechttrollen zijn bedrijven die auteursrechten van vele fotografen en andere auteurs bekomen, waarna ze met behulp van software het internet afschuimen naar inbreuken. Vinden ze een website waarop de afbeelding zonder toestemming geplaatst werd, dan proberen ze de uitbater ervan angst aan te jagen en eisen ze exorbitant hoge sommen. Gezien dit alles automatisch gebeurt, gaan ze dan nog vaak in de fout en is er helemaal geen sprake van inbreuk.

Deze manier van werken leek tot nu toe te lonen. Sommige bedrijven betalen uit schrik de veel te hoge kosten. Anderen kruipen zonder professioneel advies in te winnen zelf in de pen, waarbij ze verkeerde toegevingen doen of (nog vaker) niet ingaan op de juridisch belangrijkste punten. Zo geven ze de trollen een vrijgeleide in de rechtbank.

Natuurlijk zijn er ook gevallen waar er gewoon inbreuk is. Het is dan vaak aangewezen een vergoeding te betalen aan de auteur. Deze moet echter correct zijn. Een vergoeding van duizenden euro’s is dat (meestal) niet.

In een recent vonnis gaat de ondernemingsrechtbank van Gent, geruggensteund door het Hof van Justitie, niet akkoord met dit soort praktijken. Het hoort niet dat financiële oogmerken voorrang nemen op het effectief beschermen van auteursrechten.

De eisende partij, Permission Machine BV, zoekt aan de hand van geautomatiseerde zoekmachines naar inbreuken op de auteursrechten van haar cliënten. Vervolgens stuurt ze systematisch een aanbieding tot licentie naar de (vermeende) inbreukmakers. De betaling van een licentievergoeding is daarbij duidelijk het doel, terwijl het stopzetten van de inbreuk onbelangrijk lijkt te zijn.

Zo ontving de verweerster, Kortom VZW, in 2019 een communicatie van Permission Machine: Kortom had zonder toestemming 3 foto’s gebruikt in haar nieuwsbrief over overheidscommunicatie. Permission Machine stelt de VZW in gebreke. Als volleerd auteursrechttrol wordt natuurlijk ook een licentie aangeboden voor niet minder dan 848,00 euro.

De nieuwsbrief van Kortom wordt steeds na een maand verwijderd. Op het moment dat BV Permission Machine 848,00 euro vraagt voor gebruikslicenties, zijn de afbeeldingen in kwestie dus al verwijderd van de site. Kortom weigert de bedragen te betalen. Na het versturen van enkele aanmaningen dagvaardt Permission Machine de vereniging in kort geding in maart 2021. Permission Machine eist dat de beweerde auteursrechtinbreuken gestaakt worden en dat Kortom de kosten van het geding (1.440,00 euro) betaalt. Met zo’n vonnis kunnen ze toekomstige slachtoffers weer angst aanjagen.

De Gentse rechter gaat echter niet mee in het verhaal van Permission Machine. Hij verwijst naar recente rechtspraak van het Europees Hof van Justitie. Het Hof kreeg de vraag of een vennootschap zoals Permission Machine zich kan beroepen op alle instrumenten voor handhaving waarop auteurs zelf zich kunnen beroepen. Bijvoorbeeld een vordering om auteursrechtinbreuk te staken. Hierop antwoordde het Hof met een zeer uitgebreide “ja, maar”. Het algemene recht om gebruik te maken van deze instrumenten wordt namelijk beperkt bij misbruik.

Wie houder is van een auteursrecht, maar dit niet zelf exploiteert en enkel schadevergoedingen vordert op basis van dit recht, kan enkel gebruik maken van de instrumenten en procedures wanneer geoordeeld wordt dat dit geen misbruik uitmaakt. De nationale rechter moet uitmaken of er misbruik is, maar het Hof geeft een aantal voorbeeldomstandigheden.

Specifiek wordt geopperd dat een rechter kijkt naar de werkwijze en de doelstellingen. Een werkwijze waarbij de focus steeds ligt op financiële vergoeding en niet op het werkelijk doen ophouden van inbreuken, kan wijzen op misbruik.

Daarom besloot de ondernemingsrechtbank van Gent nu dat ook Permission Machine misbruik maakt van het stakingsmiddel. Het oogmerk is financieel voordeel en niet de effectieve bescherming van de auteursrechten. De rechter leidt dit af uit de volgende elementen:

• De stopzetting van de inbreuk is geen prioriteit in de communicatie naar Kortom, waar Permission Machine de betaling van een vergoeding eist. Er wordt zelfs vermeld dat de verwijdering niet zal volstaan om aan de betaling van de vergoeding te ontsnappen.
• Permission Machine doet geen moeite om te bewijzen dat de afbeeldingen wel degelijk auteursrechtelijk beschermd zijn en dat de bescherming van deze rechten aan hen toevertrouwd is.
• De gevraagde vergoedingen lijken willekeurig vastgesteld. Ze worden dan nog eens verhoogd met onbewezen kosten.
• Er zat een lange periode tussen de aanmaningen tot betalen en de uiteindelijke vordering tot staking. Dit laat uitschijnen dat deze vordering eerder als straf bedoeld is voor het niet-betalen dan als maatregel voor de werkelijke bescherming van de auteursrechten en het stoppen van de inbreuk.
• De vordering werd onaangekondigd ingesteld.
• De schade van het gebruik van de afbeeldingen is zeer beperkt. De nieuwbrief staat tijdelijk online. De website heeft een beperkt publiek.

Het is voor de rechter duidelijk dat het instrument van vordering tot staking in dit geval misbruikt wordt. De vordering wordt dan ook ongegrond verklaard.

De Europese en Gentse uitspraken hebben ongetwijfeld gevolgen voor de praktijken van auteursrechttrollen in België. Het dreigen met een dagvaarding en het vorderen van een schadevergoeding om een betaling af te dwingen, zal een minder effectief drukkingsmiddel worden. Het blijft natuurlijk belangrijk correct te antwoorden op de communicatie van deze gewiekste wezens vennootschappen.

De afbeelding in de header is een deel van een werk van John Bauer. John Bauer overleed in 1918, waardoor zijn werk deel uitmaakt van het publiek domein.

Tekst: Barbara Verstraeten & Thierry Van Ransbeeck